Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան

-Ե՞րբ եք աշխարհը գույնով տեսել և ո՞ր գույնն եք առաջինը հիշում։
-Անկեղծ ասած, ինձ համար դժվար հարց եք ձևակերպել, որովհետև շատ դժվար է առհասարակ ասել, թե ինչն է մեծապես ազդել այդ հետաքրքրությունների զարգացման վրա։ Խոսքն իհարկե օբյեկտիվ պատճառների մասին է՝ Ձեր հարցի կոնտեքսում։ Անկասկած, մեծագույն դերը, կարծում եմ, միջավայրն է եղել,որտեղ մեծացել եմ, և իմ մանկությունն է անցել։ Ես մի տարիքում գերվել եմ բակունցյան գրական աշխարհով, և այն, լավ իմաստով, ինձ մինչև հիմա հանգիստ չի տալիս։ Եթե փորձենք դասակարգել կամ նշել, թե որն է եղել առաջին «գույնը», անպայման պիտի նշել բակունցյան գրականութունը, որովհետև երևի հենց Բակունցը եղավ այն «կողմնորոշիչը», ում ստեղծագործություններն ինձ առաջինը հուզեցին բնությունը ճանաչելու և, առավել ևս, այդ ապրումն ու զգացումը վերարտադրելու մեջ։ Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար։
Ինձ մոտ շատ պատկերներ կան, որ տպավորվել են մանկությունից, և մանկության բոլոր գույները հիշում եմ մայրամուտի զգացողությամբ․ չգիտեմ՝ ինչու է այդպես։ Իմ մանկության խիստ տպավորած պատկերները բարձր, հսկա ժայռերի տեսք ունեն՝ իրենց յուրատեսակ, մարդակերպ ստվերներով։
-Արվեստանոցը հաճախ լի է խորհրդով, խորհրդապատկերներով, երբեմն էլ՝ «որոգայթներով»: Արամ Մաշուրյան երիտասարդ, սակայն կայացած վարպետը ինչպե՞ս է իրեն զգում այս եռաչափ տարածքում։
-Արվեստանոցն իսկապես մի անբացատրելի տարածություն է, կարծում եմ՝ յուրաքանչյուր ստեղծագործողի համար։ Ես միշտ ունեցել եմ առանձին տարածք նկարելու համար, իսկ արդեն ուսանողական տարիներից հետո՝ արվեստանոց իր դասական իմաստով։ Այն, ինչ խմորվում է արվեստանոցում և ստեղծագործական առումով ինչպիսի նշանակություն է ունենում, ուղղակի դժվար է առհասարակ որևէ մեկին բացատրել։ Որովհետև հենց արվեստանոցի՝ Ձեր նշած խորհուրդն է թույլ տալիս, որ նկարիչը լայն իմաստով ճանաչի ինքն իրեն: Արվեստանոցը նույնպես ստեղծագործական ընթացքի մի մասն է։
-Նկարչին անհնար է այս հարցը չտալ. ո՞ր վարպետներն են կանխորոշել Ձեր անցնելիք ճանապարհը։
-2000-ականների աշնանային մի ցուրտ օր Գորիս ժամանած նկարիչների մի խումբ, հետո արդեն իմ լավագույն ուսուցիչներից Հ. Ասատրյանի ղեկավարությամբ, կանխորոշեց իմ ճանապարհը և ավելի լրջացրեց ինձ մասնագիտության ընտրության հարցում։ Դրան նպաստեց նաև նրանց կողմից ինձ ոգևորելու գործոնը։ Նկարիչների հետ այդ հանդիպումը անջնջելի տպավություն թողեց իմ պատանեկության լավագույն հուշերում (անգամ մի քանի պատանեկան էսքիզներ կատարեցի բանաստեղծության տեսքով, այդքան մեծ էր հուզմունքս)։ Այնուհետև ինձ համար լավագույն դարբնոցը եղավ Գեղարվեստի ակադեմիան՝ իր հրաշալի մթնոլորտով և դասախոսներով։ Մեծ դերակատարում ունեցավ մեր կերպարվեստի վառ կերպարներից Արմեն Աթայանը՝ մի լուսավոր վարպետ, նկարիչ։ Բայց ես վստահ եմ և այն ժամամակ էլ վստահ էի, որ ճանապարհ ասվածը շատ դժվար է լինելու և պահանջելու է մի ամբողջ նվիրում։ Իհարկե, ինձ մոտ գուցե դեռ ճանապարհի սկիզբն էլ չէ, բայց ես շարունակում եմ անձնվիրաբար սիրել իմ մասնագիտությունը և միշտ հիանալ դրա հնարավորություններով։ Ի դեպ, Ձեր երկրորդ հարցում հնչած «վարպետ »բնորոծումը, կարծում եմ, չափազանցություն է, հաջողված աշխատանքներ ունենալը դեռ վարպետի գնահատական չէ։ Ներեցեք։
Նաև ուզում եմ ասել,որ ինձ համար միշտ էլ զարմանալի է եղել, թե ինչու նկարիչները խուսափել են խոստովանել ազդեցությունների մասին (ես, համենայն դեպս, շատ եմ նկատել)։ Չեմ կարող ասել, թե ինչքանով են նրանք ճիշտ կամ սխալ, բայց ես կարծում եմ՝ ամեն տարիքում ինչ-որ ազդեցություններ կրել եմ իմ մեջ կամ խիստ տպավորվել։ Սա, խնդրում եմ, ինքնատիպության հետ չշփոթել։ Մեր օրերում ինքնատիպություն ասվածը շատ մեծ աշխատանքի արդյունքում պիտի ծնվի, և առհասարակ, այդ առումով լավագույն «դատավորը» ժամանակն է։
Ինձ բախտ է վիճակվել շատ և շատ թանգարաններում լինել, մասնակցել բազմաթիվ պլեներների, և յուրաքանչյուր նորություն այս առումով հղկել ու ավելի հեռուն է տարել այն ճանապարհից, ինչը որ ես կանխատեսել եմ։ Ես միշտ շատ լուրջ եմ վերաբերվել արվեստի մեջ ասելիք ունենալուն, առհասարակ, նկարիչ լինելն ինձ համար շատ բարձր չափանիշ է՝ մարդկային բարձր որակ։
-Տեղյակ ենք, որ Մաշուրյանները քաղաքի հինավուրց տոհմերից են։ Բնականաբար, Ձեր էության մեջ բուն գորիսյան բազմաշերտ սովորույթներ կան։ Դա որքա՞ն է զգալի և տեսանելի Ձեր կտավներում։
-Այո, մենք Գորիս աշխարհի բնիկ տոհմերից մեկին ենք պատկանում։ Այդ փաստն առաջին հերթին հպարտություն է ինձ համար, և, գուցե տարօրինակ հնչի, նաև՝ պատասխանատվություն։ Ես միշտ սիրահարված եմ եղել իմ քաղաքին, խիստ տպավորված՝ նրա բնաշխարհով և այդ բնաշխարհում ապրող մարդկանցով։ Ինձ համար նաև մեծ բարեբախտություն է, որ ունեցել եմ իմ ծնողների պես ծնողներ (ես ծնվել եմ մտավորականի ընտանիքում, և իմ աշխարհաճանաչողության առումով դա բացառիկ նշանակություն է ունեցել՝ առանց որևէ չափազանցության). այդ առումով ես շատ երջանիկ եմ։
Իհարկե, գորիսյան սովորությունները խիստ բազմաշերտ են և ունեն մեծ ազդեցություն՝ իմ մարդ ձևավորման հարցում։ Բայց ինչ վերաբերում է նրան, թե այն ինչքանով է զգալի և տեսանելի ինձ համար, անկեղծ ասած, դժվարանում եմ պատասխանել։ Կարծում եմ՝ դա արվեստաբանության տեսանկյունից դիտարկվելիք հարց է։ Դրան պատասխանելու համար պիտի առաջին հերթին հասկանանք՝ ի՞նչ է նշանակում գորիսյան (հարցս ամենևին հումոր չէ)։
Ես վստահ եմ՝ որտեղ էլ ապրեի, նույն կերպ սիրահարված կլինեի այդ բնակավայրին, այդտեղ ապրող մարդկանց: Գուցե դա նպաստում է, որ ես ամեն տեղ փորձում եմ գեղեցիկն ու լավը տեսնել ի հակադրում չարի։
-Ավարտենք մեր հարցազրույցը երեք կարևոր, ինչ-որ տեղ պայմանական հարցերով. Դուք հայկական պետության ղեկավարն եք երեք օրով և ամեն օր մի հրաման պետք է արձակեք, որոնք պետք է անվերապահ կատարվեն։ Չորրորդ օրը Դուք պետք է լքեք Բարձրագույն Նստավայրը և Ձեր արձակած հրամանների ներքո շարունակեք ապրել Ձեր երկրում։ Ի՞նչ հրամաններ կարձակեք։
-Գիտե՞ք, ինչ հրամաններ էլ արձակվեն, դրանք պետք է նպաստեն հասարակության առողջ մտքի զարգացմանը։ Բոլոր հասարակություններն էլ, կարծում եմ, կործանվում են այն ժամանակ, երբ կործանվում է հասարակության առողջ միտքը, ինչի արդյունքում այլևս արհավիրքն անխուսափելի է։ Դրա բացառիկ դերը հայրենաճանաչությունն է և կրթությունը, ինչը հզորացնում է հասարակության, ազգի բարոյական նկարագիրը։

Զրույցը՝ Վրեժ Առաքելյանի

Հեղինակի նյութեր

• Ազգային կապիտալը պետականության անկյունաքար
• Հովվերգական դավադրություն (բացահայտված է ՔՊ-ի հինգերորդ շարասյունը)
• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն
• Հռչակագիրը՝ փակուղում
• Կարմիր բերետավոր... դիտահորեր
• «Լաոն կհեծնի՞ կարմիր նժույգ»
• Զարթնի՛ր, Լաո (ուղերձներ Ժամանակավոր կառավարությանը)

Մեկնաբանություններ